Ayasofya’nın müze olarak kullanıldığı periyotta başlayan “Ayasofya Yeraltı Yapılarının 3 Boyutlu Görüntülenmesi ve Belgelenmesi Projesi”, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi ve Ayasofya Müze Müdürlüğü’nce yürütüldü.
Hürriyet’ten Özgür Altuncu’un haberine nazaran; bilim insanları Ayasofya’nın altını bir örümcek ağı üzere saran, binayı havalandırarak rutubetten koruyan yaklaşık 900 metrelik yeraltı menfezleri ve yapılarını tek tek dolaştı, kayıt altına aldı. Efsanelere mevzu olmuş tünellerin keşfedildiği çalışmanın başındaki isimlerden biri de Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Hasan Fırat Diker’di. Bilimsel kimliğini “İstanbul araştırmacısı” olarak tanımlayan Diker, Ayasofya’nın bilinmeyenlerini şöyle anlattı: “Ayasofya bizim için bir okul. Her gittiğimizde orijinal bir şey öğreniyoruz. Yaptığımız çalışmayla Ayasofya’nın röntgenini çektik. Bilinen menfezler dışında daha evvel girilemeyen yerlere de girmeyi başardık. Yeni yeraltı yerleri bulduk. Bugüne kadar burası nasıl fark edilmemiş diyebileceğimiz çok büyük yerler var. Menfezlerin temizlenmesi gerekiyor. Çamurla dolmuş, molozla dolmuş yerler var. Adeta kolesterolün damarları tıkaması üzere. Tıkanıklıkların önüne geçilmesiyle binanın daha rahat nefes alması mümkün olacak. Rastgele bir iklimlendirme aygıtına gerek kalmayacak. Mimar Sinan payandasının çabucak altından geçen bir koridor var. Mimar Sinan payandayı inşa ederken o koridoru korumuş. Payandanın altından dev bir menfez geçiyor. Herkes, bizim takım olarak çıplak gözle gördüğümüz her yeri sanal olarak görebilecek. 3 hafta süren çalışmanın sonuçlarını 24-25 Eylül’de İstanbul’da düzenlenecek Uluslararası Ayasofya Sempozyumu’nda açıklayacağız.”
Hasan Fırat Diker ve takımının çalışmaları, Ayasofya ile ilgili jenerasyondan jenerasyona aktarılan “Altında kayıklar yüzüyor”, “Ayasofya’dan Topkapı Sarayı’na tüneller var” üzere efsaneleri de boşa çıkarttı.
Takım tüm tünel ve yeraltı yapılarının Ayasofya’nın havalandırmasına ve yağmur suyundan korunmasına yönelik yapıldığını belgeledi. Diker efsanelerle ilgili şunları söyledi: “Anlatıldığı üzere altta sarnıç yok. Kayıklar da yüzmüyor. Ayasofya’nın mevcut altyapısı, inşa edilirken onun iklimlendirilmesine yönelik hazırlanmış. Kısaca Ayasofya’dan girilip Topkapı’dan çıkılmıyor.”
İNTERNETTE DOLAŞAN AYASOFYA EFSANELERİ
Ayasofya ile ilgili kulaktan kulağa aktarılan efsaneler, internette de her vakit ilgili çekiyor. İnternette dolaşan Ayasofya ile ilgili efsanelerden kimileri şöyle:
HZ. İSA’NIN KUTSAL EMANETLERİ
Efsanelerin en başında, Hz. İsa ile ilgili olanlar geliyor. Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği haç ve kullanılan çiviler Kudüs’ten İstanbul’a getirildikten sonra Ayasofya’da bilinmeyen bir kısma konuldu. Bu seçime, Hz. İsa’nın yine dünyaya geleceği yer olarak Ayasofya’nın kabul edilmesi neden oldu.
KUTSAL KÂSE İLE KAYBOLAN PAPAZ
Efsanelerin ortasında Hz. İsa’nın vaftiz edildiği kutsal kâse ile ilgili anlatılanlar da var. Efsaneye nazaran, İstanbul’un fethi sırasında Ayasofya’da vazifeli bir papaz, elindeki kâsenin Müslümanların eline geçmemesi için bir kapıdan geçerek kayboluyor. Kapı birden teğe duvara dönüşüyor. Ayasofya yine Hıristiyan dünyasının eline geçerse, o kapı açılacak ve papaz elinde kutsal kâseyle yine belirecek.
GÖZYAŞLARIYLA DELİNEN SÜTUN
Hz. İsa’nın yakalandığını ve azap edildiğini duyan Meryem Ana, gözyaşlarına boğulmuş ve akıttığı yaşlar bir sütunu eritmiş. Ayasofya yapılırken bu sütun İstanbul’a getirilmiş ve kilise bu sütunla kutsanmış. Günümüzde ziyaretçilerin deliğe parmaklarını sokarak ellerini çevirmeye çalıştıkları bu sütunla ilgili bir öbür efsane de Hz. Hızır’ın fethin akabinde kılınan cuma namazı sırasında parmağını bu sütuna sokup Ayasofya’yı Kâbe’ye gerçek çevirdiği tarafında.
Haber7
