İzmir’deki zelzelede çöken ve onlarca bireye mezar olan Doğanlar ve Rızabey isimli apartmanlara dair daha evvel verilmiş iki rapora Hürriyet ulaştı. Bayraklı Belediyesi Sarsıntı Etüt Merkezi’nin düzenlediği raporlar, bina sakinlerinin talebi üzerine hazırlanmış. Rızabey Apartmanı için 25 Nisan 2012’de hazırlanan rapora nazaran, apartmana zemin+8 kat olarak 1993’te ruhsat verildi. Apartman 1975 tarihli zelzele yönetmeliğine nazaran inşa edildi.
‘AĞIR ÇIKMALAR RİSKLİ’
Binaya ait rapordaki kimi tespitler şöyle:
Her katta yapılan ölçümler betonarme projesi ile karşılaştırıldığında, sıklaştırma bölgelerinde sıklaştırma olmadığı gözlenmiştir. Yer katta dükkânlar ve ağır çıkmalar olduğu tespit edilmiştir. Bu ağır çıkmalar bina için risk teşkil etmektedir.
2005’teki zelzele sonrasında kolon giriş temas noktalarında çatlaklar oluşmuş ve buraların epoksiyle tamir edildiği gözlenmiştir.
Merdiven boşluğunda tesisattan kaynaklanan rutubetlenme olduğu tespit edilmiştir.
Beton sınıfı C15 ile C17 ortasındaki düzeyde.
Binanın temel alanının bulunduğu bölgede taban etüdü yapılması gerekir. Zeminsel kasvet varsa bu külfetin ortadan kaldırılması yapının güvenliği açısından değerli.
‘BETON KALİTESİ DÜŞÜK’
Raporun ‘sonuç’ kısmında ise şu değerlendirmeler var:
“Yapınız beton kalitesinin düşük olması, düz demir kullanılması, etriye aralıklarının sistemsiz ve kolon kiriş irtibatlarında etriye sıklaştırılmasının yapılmaması zelzele riski açısından değer arz etmektedir.
Bu nedenlerden ötürü, yer etüt raporu hazırlandıktan sonra 2007 zelzele yönetmeliğine nazaran performans tahlilinin yapılmasının yapınız açısından iyi olacağı düşünülmektedir. Bu sebeple, gerekli ortak kararı almanız durumunda Dokuz Eylül Üniversitesi Zelzele Araştırma Uygulama Merkezi ile irtibata geçerek taban etüdü ile birlikte performans tahlili yaptırmanızı tavsiye ediyoruz.”
‘ZEMİNDE SIVILAŞMA VAR’
Doğanlar Apartmanı hakkındaki rapora nazaran ise, bina 1990 yılında 1975 tarihli zelzele yönetmeliğine nazaran yapıldı. 27 Şubat 2018 tarihli raporda şu tespitler var:
Zelzeleler ve tabandaki sıvılaşmadan kaynaklı olarak yer kattaki dükkânlarda kapı sıkışması ve deformasyon; dükkân tabanlarında bombeleşmeler, birinci kat balkonlarında gözle görülecek düzeyde sehim, ayrılma ve deformasyon, iki bina ortasındaki zelzele dilatasyon derzinde deformasyon, kopma, dökülmeler, dış cephede sıva çatlağı ve dökülmeler tespit edildi.
Birtakım kolonların birleşme noktalarında sıkılaşma var.
‘RİSK ÖGELERİ VAR, YAPI TEHLİKEDE’
Raporun sonuç kısmında ise şu kıymetlendirme yapılmış: “Yukarıda belirtmiş olduğumuz risk ögeleri yapı güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Bu nedenle, 2007 sarsıntı yönetmeliğine nazaran binanızda belirlenen risklerin yapı açısından tehlikeli bir durum olup olmadığının netleşmesi için, performans tahlilinin ve yer etüt çalışmasının yapılmasının yapınız açısından iyi olacağı düşünülmektedir.
Bu sebeple, 6306 sayılı kanun gereği, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın yetki verdiği kurum ve kuruluşlara giderek binanızın risk tespitini yaptırmanızı ve gerekli önlemlerin alınmasını tavsiye ediyoruz.”
BU NASIL GÜÇLENDİRME!
Rızabey Apartmanı, yakın bir vakitte güçlendirilmiş! Yakınlarının enkazdan çıkarılmasını umutla bekleyen vatandaşlar, bu binanın 4 yıl evvel sarsıntı tamirini yapan firmanın yetkililerinin yargı önünde hesap vermesini istiyor. Annesi Nuran Sarıbaşı bu enkazda kaybeden ve babası Mehmet Sarıbaş’tan umutlu bir haber bekleyen Volkan Sarıbaş, “Hani bu bina sarsıntıya karşı güçlendirilmişti? Bunlar acil yargılanmalı, cezalarını çekmeli” diyor.
İŞTE O GEVŞEK TABAN
Zelzele uzmanları, sarsıntıda yıkılan binaların bulunduğu bölgeyi ‘gevşek zemin’ olarak tanımlıyor. Su düzeyinin yüksek olduğu, ekseriyetle eski bataklık yahut tarım alanı olan bölgelerde zelzelenin yıkım gücünü artıyor. Bayraklı’da yıkılan bir apartmanın 200 metre yakınındaki, yaklaşık 20 dönümlük boş arsayı görüntüledik. Burası üç metreyi bulan sazlıklar, yeşil otlarla kaplı. Yerdeki toprak ise pek ıslak ve yumuşak.
‘ÖLÜMCÜL TEHLİKELİ’
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ziyadin Çakır bu toprak yapısını şöyle yorumladı: “Bayraklı’nın bulunduğu yer bir dere ağzı, delta. Eski bir bataklık. İmgeler de bunu gösteriyor. Yerde su düzeyi yüksek. Münasebetiyle taban sıvılaşmaya çok müsait. Kumlu, killi bir taban. Sarsıntı açısından en riskli yapı. Yıkım tesiri çok güçlü olur. Orada insan hayatı olmasa, o toprağı kendi haline bıraksanız büsbütün bataklık olur. İşte ‘gevşek zemin’ dediğimiz yapı tam manasıyla bu. Ölümcül tehlikeli.” Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Osman Bektaş da şunları söyledi: “Bu çeşit yer zelzelenin tahrip gücünü kat kat arttırır. Biz buna ‘zeminin sarsıntı büyütmesi’ diyoruz. Bu çeşit yerlerin doğal tesiri bu.”
‘İL ETRAF MÜDÜRLÜĞÜ TESPİT EDER, İLÇE BELEDİYESİ YIKAR’
Üsküdar Belediye Lideri Hilmi Türkmen, riskli binaların yıkım prosedürünü şöyle açıkladı: “İlçelerdeki binaların risk durumları, Etraf Vilayet Müdürlüğü tarafından tespit edilip ilçe belediyesine bildiriliyor. Yıkımı belediye yapıyor. İlçe belediyesi yıkmazsa, Vilayet Etraf Şehircilik Müdürlüğü hata duyurusunda bulunuyor. Valilik kanalıyla takip ediliyor.”
ONLAR ÜZERE BİNLERCE VAR
Raporların verildiği devirde Bayraklı Belediye Lideri olan Hasan Karabağ, Hürriyet’e şunları anlattı: “Biz 2009’un sonunda Bayraklı Belediyesi olarak Zelzele Etüd Merkezi kurduk. Bu merkezde Amerikan kökenli, ses dalgalarıyla çalışan, son teknoloji sistemler kullanarak binanın beton ve demir donatılarının durumunu bize veren aygıtlar kullandık. Vatandaşlar çok cüzzi bir fiyat karşılığında binalarını denetim ettirebiliyorlardı. Hatta açılışını merhum Prof. Dr Ahmet Mete Işıkara yapmıştı. Bir cuma günü İzmir’deki bütün mescitlerde vaazın konusu sarsıntıydı.
‘20 BİN YAPININ YARISI RİSKLİ’
10 yılda 20 bin üzeri binanın tahlil testleri yapıldı. Yüzde 57’si çok riskli, yüzde 5’i risksiz yapı çıktı. Başkaları de farklı risk durumundaydı. İlgili mevzuata nazaran bizim verdiğimiz raporlar tespit ve tavsiye niteliğinde. Etüd Merkezi’nde yapılan tespitten sonra, vatandaşları en son ve bağlayıcı rapor için 9 Eylül Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi’ne yönlendiriyorduk. Yani özel hekim üzereydik. Tespit ve teşhisi yapıp ilgili resmi ünitelere yönlendiriyorduk. Tekrar mevzuata nazaran yıkım ve mühürleme yetkimiz yok. Yetki ilgili bakanlık ünitelerinde.”
Musa Kesler/HÜRRİYET
Haber7
