Salgın, birçok alanda olduğu üzere iş dünyasında da istikrarları değiştirdi. “Yeni normal” kavramına alıştığımız şu vakitlerde toplumsal izolasyon tedbirleri kapsamında dünya çapında binlerce şirket uzaktan çalışma modelini deneyimledi. Microsoft, Facebook, Twitter üzere dünyanın önde gelen şirketleri artık büsbütün uzaktan çalışma ile yola devam edeceklerini duyurdu. Pekala Türkiye’de durum nasıl? İTÜ Çekirdek teşebbüslerinden olan ve kurumlara yönelik tahliller sunan danışmanlık şirketi Rimuut, Türkiye’de eylül ayında bu hususla ilgili çarpıcı bir araştırma gerçekleştirdi. Ülkemizde de emsal istikamette gelişmeler yaşandığı ortaya çıktı. “Çalışan verimliliğinin artması” ve “şirket masraflarının hissedilir derecede azalması” biçiminde gelişen yeni nizam, daha çok dijital kesimlerde faaliyet gösterenlerin sistemini değiştiriyor. Uzaktan çalışanların artmasıyla birlikte, büyük kentlerden ve bilhassa de İstanbul’dan “tersine göç”ün hızlandığı görülüyor.
ÇARPICI SONUÇLAR
TÜİK istatistiklerine nazaran İstanbul, en son 2015 yılında 50 bin civarında net göç almıştı. 2016’da, tarihinde tahminen de birinci sefer 71 bin net göç verdi. 2017’de net göç 6 bin kişi hududunda gerçekleşse de, 2018’de 210 bin kişi ile epey yüksek düzeylere ulaştı. 2019’da da devam eden emsal eğilim, pandemi ile birlikte 2020’de yeni iştirakçilerle sürüyor. Rimuut’un hususla ilgili 500’e yakın çalışanla yaptığı anketten de şu sonuçlar çıktı:
¥ İştirakçilerin birden fazla, uzaktan çalışma modeli ile COVID-19 salgını sonrası tanıştığını belirtiyor.
¥ Yüzde 88’i İstanbul, Ankara, İzmir üzere büyükşehirlerde yaşıyor ve bunlar hala uzaktan çalışmaya devam ediyor.
¥ COVID-19 salgınından sonra uzaktan çalışmaya başlayanların yüzde 68’i, bulundukları büyükşehirlerden kaçmak istiyor.
¥ Yüzde 60’ı da, yakın bir gelecekte yaşadıkları kenti terk ederek daha düşük nüfusa sahip bir yere taşınmayı faal olarak planladığını belirtti.
¥ Pandemi sonrası uzaktan çalışmaya başlayanların yüzde 30’u, finansal sebepler yüzünden daha küçük bir yere taşınmayı planladığını vurguladı.
¥ Ankete katılanlar kentten taşınmak için ayrıyeten; yeşil alan eksikliğini, popülasyon fazlalığını, gürültüyü, hava kirliliğini ve trafiği de sebep olarak gösteriyor.
“ÇALIŞMA VAHALARI”
Sonuç olarak; büyük kentlerde ömür kalitesinin düşük olması, küçük yerleşim alanlarını çalışanlar için daha cazip hâle getirmiş durumda. Ve pandemi devrinde muvaffakiyetle uygulanan uzaktan çalışma modeli, bu eğilimi hızlandırdı. Rimuut’un araştırmasında “Uzaktan çalışma modelinin yaygınlaşması, dünyada olduğu üzere Türkiye’de de iş gücünü küçük kentlere ve kasabalara yönlendirecek üzere duruyor. Bu aksine göç, küçük yerleşim yerlerini farklı bölümlerde kümelenmiş çalışma vahalarına çevirebilir mi, daima birlikte göreceğiz” değerlendirmesine yer verildi.
YERE TALEP PATLADI
Kentten kaçış eğilimi, arsa satışlarında da kendini gösterdi. Türkiye çapında geçen yılın haziran, temmuz ve ağustos aylarında 46 milyar TL‘lik arsa satışı yapılırken, bu yıl tıpkı devirde satışlar 90 milyar TL’ye ulaştı. GABORAS bilgilerine nazaran bu devirde arazi talepleri yüzde 83 artış gösterdi. Arsa fiyatlarında ortalama yüzde 35’lik artış yaşandı. Fiyatların en fazla yükseldiği birinci 20 ilin neredeyse tamamı yazlık, kıyı ve kırsal bölgelerden oluştu. Ege Bölgesi’ne zati talep ağırdı. İç Anadolu’da tarıma uygun yerler de öne çıktı.
NEREYE GİDİYORUZ?
Bilakis göç İstanbul’la sonlu değil. Ankara, Adana, Gaziantep, Kayseri üzere büyükşehirler de 2016-2019 periyodunda göç verenler ortasında… Nereye gittiğimize bakılırsa; Ege ve Akdeniz kıyıları birinci sırada yer alıyor. Muğla ve Balıkesir öne çıkıyor. Çankırı, Ordu, Sivas, Rize, Giresun ve Trabzon da aksine göç alan kentlerden.
KIRSAL KALKINMAYA 6 MİLYAR LİRA
Üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin artırılması, hayat kalitesinin iyileştirilmesi ve nüfusun kırsalda kalması maksadıyla yürütülen Kırsal Kalkınma Programı’na, 2021 yılı için 6 milyar 39 milyon lira ödenek ayrıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, ziraî arazi alım satımı, ipotek üzere süreçlerde tüm alıcı ve satıcıların yararlanabileceği bir bilgi tabanı da hazırlayacak. Stratejik ziraî eserlerin üretimi havzalara nazaran planlanarak, ziraî dayanaklar “alan” ve “ürün” temelinde çeşitlendirilecek. Bakanlık tarafından, Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı kapsamında yüzde 50 hibe dayanağı sağladı. Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Programı’nda, 2016-2018 yıllarında 47 bin 775 projeye toplam 1,43 milyar lira hibe verildi. Uzman Eller Projesi kapsamında da İzmir, Düzce, Mardin ve Amasya’da 100 şahsa 100’er bin lira ödendi.
Türkiye Gazetesi
Haber7
