Yeni tip koronavirüs salgını tesirini kaybetmeden tüm dünyada yayılmaya ve can almaya devam ediyor. Dünya genelinde Kovid-19 olay sayısı 53 milyonu geçerken bilhassa Avrupa kıtası tam manasıyla salgına teslim olmuş durumda. Birçok ülke Kovid-19’da günlük hadise sayılarında rekor kırarken, ağır bakımlar ve sıhhat sistemleri de zora girmiş durumda. Lakin bir ülke var ki Kovid-19’u dize getirmeyi ve salgını denetim altına almayı çoktan başardı. Bu ülke 200 günden fazladır yeni mahallî olayın görülmediği Tayvan…
SARS SALGININDA ELDE EDİLEN DENEYİM
SARS salgınında edindiği deneyimle erken ve tesirli önlemler alan Tayvan, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) yayılmasını tedbire ve salgını denetim altında tutmada seçkin başarılı örneklerden biri oldu. Tayvan idaresi Sıhhat ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Dr. Shih-çung Çın ve Tayvan İktisat ve Kültür Misyonu Temsilcisi Yaser Çıng, Kovid-19 ile gayret için önlemler ve başarıyı sağlayan etkenlerle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
200 GÜNDÜR MAHALLÎ HADİSE YOK
Dünyada günlük hadise sayısının 600 bini aştığı, virüs nedeniyle her gün 10 bini aşkın kişinin ömrünü yitirdiği periyotta Tayvan’da 200 günü aşkın müddettir lokal kaynaklı olaya rastlanmıyor. 23,8 milyon nüfuslu adada bugüne dek 55’i lokal kaynaklı sadece 584 Kovid-19 olayı görüldü. Virüs nedeniyle bugüne dek 7 kişi hayatını kaybetti.
BÜYÜK TEHDİDİ BİRİNCİ ONLAR FARK ETTİ
Tayvan, Aralık 2019’da Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan Kovid-19’un halk sıhhati açısından yarattığı büyük tehdidi birinci fark eden ülkelerden oldu.
VUHAN’DAN GELENLER TEK TEK DENETİM EDİLDİ
Pekin idaresinin, 31 Aralık 2019’da “yeni tip bir bulaşıcı zatürrenin” ortaya çıktığını ilan etmesinin çabucak akabinde, Tayvan, Vuhan kentinden gelen yolculara sıhhat denetimi uygulamaya başladı.
SARS SALGININDAN ÇIKARILAN DERSLER
Bakan Çın, 2003’te Çin’de ortaya çıkan Şiddetli Teneffüs Yolu Sendromu (SARS) salgınından edindikleri derslerin yeni Kovid-19 salgınını önlemede yol gösterici olduğunu belirterek, “Tayvan, 17 yıl evvelki SARS salgınından bu yana yeni bir bulaşıcı hastalığın baş göstermesi tehlikesine karşı hazırlık yürütüyor” sözünü kullandı.
Salgının yol açabileceği halk sıhhati tehdidine karşı 2 Ocak’ta acil hareket grubu oluşturulduğunu ve 20 Ocak’ta salgınlara karşı eşgüdüm düzeneği olarak tasarlanan Merkezi Epidemi Komuta Merkezinin (CECC) etkinleştirildiğini aktaran Çın, örgütlenmede aktifliği sağlamak üzere merkezin 23 Ocak’ta ikinci, 27 Şubat’ta ise birinci düzey hükümet organı haline getirildiğini kaydetti.
Çın, salgına karşı önlemleri uygulamada birincil yetkili CECC’nin, farklı bakanlıklara ilişkin kaynak ve kabiliyetlerin bütünleştirilmesine ve aktif kullanılmasına imkan sağladığını lisana getirdi.
VUHAN’DAN ULAŞIMI DURDURDULAR
Tayvan, salgının ortaya çıktığı Çin ana karasına coğrafik yakınlığı nedeniyle virüsten birinci etkilenen yerlerden biri oldu. Ada’da birinci olay 21 Ocak’ta saptandı. Birinci olayın akabinde Tayvan’da Vuhan’dan gelen yolcuların girişleri yasaklandı, Çin ana karası ile Hong Kong ve Macau özel yönetim bölgelerinden Ada’ya gelen tüm yolculara sıhhat taraması yapılmasına karar verildi.Çin idaresi ise Vuhan’ı iki gün sonra, 23 Ocak’ta karantinaya almaya karar verdi.
Dış kaynaklı bir yayılmayı önlemek için bu tipten tedbirlerin alınmasının değerine dikkat çeken Tayvan’ın Türkiye’deki İktisat ve Kültür Misyonu Temsilcisi Çıng, “Tayvan, 19 Mart’tan itibaren CECC’in ilan ettiği önlemler kapsamında tüm yabancıların girişini yasakladı. Sadece oturum müsaadesi ve diplomatik vize sahiplerini, ticari ve akdi yükümlülükleri olanları ve özel müsaade talep edenleri muaf tuttuk” değerlendirmesinde bulundu.
Salgının başlamasının akabinde çok sayıda ülke sıhhat çalışanlarına ve halka, sıhhi maske ve izolasyon kıyafetleri üzere Şahsî Gözetici Ekipmanlar (PPE) tedarik etmekte problemler yaşarken, Tayvan bu hususta hazırlıklıydı.
Bakan Çın, kollayıcı ekipman yeterliliğinin sağlanması için yapılan çalışmalar konusunda şunları kaydetti: “Sıhhi maske ithalatını 24 Ocak’tan 1 Haziran’a kadar yasakladık. Maske stoklarını müsadere ettik, mahallî üretimi artırdık ve herkesin erişimini sağlamak üzere önlemler aldık. 6 Şubat’ta eczanelerde ve sıhhat merkezlerinde vatandaşlara kimlikle maske dağıtımına başladık. 12 Mart’ta buna maske sipariş sistemi eklendi. Bu sistem sayesinde vatandaşlar internetten sipariş verdiği maskeleri yakındaki bir marketten teslim alabildi. Bu formüller kısıtlı kaynakların aktif formda kullanılabilmesini, sıhhat, epidemi denetim, hane halkı ve sanayi muhtaçlıklarının birebir anda karşılanabilmesini sağladı. İçerdeki maske muhtaçlığını teminata aldıktan sonra global muhtaçlığa karşılık vermeye başladık. Tayvan, gereksinim sahibi ülkelere tıbbi ekipman ve epidemi denetim materyalleri bağışı yaptı.”
TESİRİM MERKEZİ TAKİP SİSTEMİ
Olayların tespiti ve takibinde merkezi bir bilgi sistemi kurmanın ehemmiyetinin altını çizen Bakan Çın, “Tayvan karantinaya alınan her hadisenin kaydedildiği bir elektronik izleme sistemi kurdu. Dışarından Tayvan’a gelen herkese lokal bir telefon numarası tahsis ederek sıhhat bilgilerini sisteme girmelerini sağlıyoruz. Bu süreci yapan bireylere bildiriyle “sağlık beyan pasaportu” gönderiliyor. Bu bilgiler halk sıhhati idare sistemine işleniyor ve sıhhat kurumları, ilgili bireye bakım ve tıbbi takviye hizmetleri sağlayabiliyor” tabirini kullandı.
Tayvanlıların seyahat geçmişlerinin Ulusal Sıhhat Sigortası kartlarına işlendiğini, bunun tabiplere mümkün olayları tespit etme ve topluluk içi yayılmaları tedbire imkanı sağladığını vurgulayan Çın, meskenlerinde karantinaya alınan bireylerin cep telefonu operatörlerinden sağlanan pozisyon bilgileriyle takip edildiği, karantina kurallarını ihlal edenlere para ve zorla yer değiştirme cezaları verilebildiğini kaydetti.
TOPYEKUN KARANTİNA UYGULANMADI
Tayvan, dünyadaki çok sayıda ülkenin tersine, salgına karşı önlem olarak topyekun karantina uygulamadı. Sokağa çıkma yasaklarına başvurulmadı, okullar, iş yerleri ve işletmeler daima açık kaldı.
Türkiye’deki Temsilci Çıng, salgın mühletince Tayvan halkının büyük çoğunluğu için hayatın olağan akışında devam ettiğini vurgulayarak, “Tayvan, salgının başından bu yana halkın şuurlu dikkati ve vaktinde alınan önlemler sayesinde topyekun karantinaya muhtaçlık duymadı” dedi.
“VİRÜS RİSKİ SONA ERMİŞ DEĞİL”
Tayvan’da 200 günden fazla müddettir mahallî kaynaklı olaya rastlamamasının büyük bir muvaffakiyet olduğunu tabir eden Çıng, “Yerel hadise görülmemesi virüs riskinin kalmadığı manasına gelmiyor. Maksadımız riski yönetilebilir hale getirmek. İnsanlara gündelik hayatlarında salgına karşı uğraş tedbirlerini uygulamayı sürdürmelerini salık veriyoruz” diye konuştu. Temsilci Çıng, kış öncesinde mümkün yeni dalgaya ve mevsimsel hastalıklara karşı hazır olduklarını söz etti.
DSÖ TARTIŞMALARI
Çin’in Tayvan’ın Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) karar organı Dünya Sıhhat Asamblesinin Kovid-19’a karşı alınacak önlemlerin tartışıldığı toplantılarına katılmasını engellemeye yönelik teşebbüslerini sürdürmesi memleketler arası toplumun tenkitlerine yol açıyor.
Tayvan’ın uzun yıllardır siyasi sebeplerle DSÖ’den uzaklaştırılmaya çalışıldığını savunan Bakan Çın, “DSÖ’nün temel vazifesi dünyada yaşayan her insanın en yüksek sıhhat standardına ulaşmasını sağlamaksa şayet Tayvan’ın DSÖ’ye olduğu kadar DSÖ’nün de Tayvan’a muhtaçlığı var. Pandemi, Tayvan’ın global sıhhat ağının kıymetli bir kesimi olduğunu ve Tayvan modelinin pandemiyle savaşta öbür ülkelere örnek olabileceğini gösterdi. DSÖ’ye ve tüm ilgili taraflara Tayvan’ın global halk sıhhatine, bulaşıcı hastalıkların önlenmesini de göz önüne alarak DSÖ’ye katılmasını desteklemeye çağırıyoruz” sözünü kullandı.
Temsilci Çıng da Tayvan’ın 9-14 Kasım’da düzenlenen Dünya Sıhhat Asamblesi toplantısına katılmasının bir sefer daha siyasi sebeplerle engellenmesini “üzücü” diye niteleyerek, “Siyasi maniler Tayvan’ı hiçbir vakit yolundan döndüremez. Tayvan DSÖ sistemine manalı bir iştirak sağlayabilmek için çalışmalarını sürdürecek” değerlendirmesinde bulundu.
ÇİN-TAYVAN UYUŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zıdong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Konseyinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik münasebet tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Şurasında yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın memleketler arası örgütlerdeki pozisyonu meçhul hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” prensibini benimseyerek Çin’i memleketler arası toplumda yalnızca kendilerinin temsil ettiğini savunuyor ve Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakilen diplomatik bağlar kurmasına, BM’de ve öbür milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
Haber7
