Kanun, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine yönelik yaptırım kararlarının uygulanmasına ait yol ve asılları düzenliyor.
BMGK kararlarının kapsamına bağlı olarak bu kararlarda yer alan kişi yahut kuruluşlara yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen, bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşlara ya da bunların faydasına, her türlü fon toplanması yahut sağlanması yasak olacak. Bunların Türkiye’de iş iştirakine ya da ayrıca iş münasebetlerine girmesi; bu kararlarda yasaklanan nükleer, balistik füze programları yahut öbür faaliyetlerle ilgili olarak tertiplere yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen ya da bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşlara ya da bunların faydasına her türlü fon toplanması yahut sağlanması da yasak kapsamında bulunacak.
BMGK kararlarının kapsamına bağlı olarak bu kararlarda belirtilen kişi, kuruluş yahut tertiplerin yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen, bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşların Türkiye’de temsilcilik açması, her türlü faaliyette bulunması, faaliyetlerini gerçek yahut hükmî şahıslar aracılığıyla direkt ya da dolaylı olarak yürütmesi, bankalarının Türkiye’de şube yahut temsil ofisi açması ya da iş iştirakine girmesi, bankaları ile iş paydaşlığı kurulması, sermaye iştirakine gidilmesi yahut muhabir banka münasebeti tesis edilmesi yasak olacak, mevcut olanlar ise sonlandırılacak.
BMGK tarafından müsaade verilen haller dışında ilgili kararların kapsamına bağlı olarak bu kararlarda belirtilen husus, gereç ve ekipmanın ithali, ihracı, transiti ve teknolojinin transferi yahut nükleer faaliyetlere ya da nükleer silah atma sistemlerinin geliştirilmesine katkı sağlanması yahut dayanak verilmesi yasak olacak.
BMGK kararlarına karşı ilgililer tarafından Kontrol ve İşbirliği Kuruluna yapılan müracaatlar, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla BMGK’ye iletilecek.
MAL VARLIĞININ DONDURULMASI VE YASAKLARIN UYGULANMASI
BMGK’nin kararlarına bahis kişi yahut kuruluşların yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen ya da bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşların Türkiye’de bulunan mal varlığının, deniz ulaşım araçlarının dondurulması yahut yasaklama kararları ile bu kararların kaldırılması kararları, Cumhurbaşkanının Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla gecikmeksizin uygulanacak.
BMGK’nin kararlarında belirtilen tertiplerin yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen ya da bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşların yasaklı süreç ve faaliyetlerde bulunduklarına ait makul sebeplerin varlığı halinde Kontrol ve İşbirliği Komitesinin önerisi üzerine Türkiye’deki mal varlıkları, Cumhurbaşkanının Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla gecikmeksizin dondurulacak.
Kararların Resmi Gazete’de yayımlanması ile birlikte sonuncu listeler, ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından internet sitelerinde gecikmeksizin yayımlanacak. Yasaklama kararları ilgisine nazaran yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından derhal yerine getirilecek.
KONTROL VE İŞBİRLİĞİ KOMİTESİ
Kanun, uygulamayla ilgili olarak Kontrol ve İşbirliği Komitesi oluşturulmasını öngörüyor.
Kurul, Mali Hataları Araştırma Heyeti Lideri başkanlığında Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Ulusal Savunma Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Hazine Kontrolörleri Konseyi, Ulusal İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Nükleer Düzenleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Heyetinin en az genel müdür yahut lider yardımcısı seviyesinde olmak üzere bildireceği üyelerden oluşacak.
Kurulun sekretarya hizmetleri Mali Hataları Araştırma Şurası Başkanlığı tarafından yürütülecek.
Görüş ve bilgilerine gerek duyulan kurum ve kuruluşların temsilcileri Kurula çağrılabilecek. Komite, gerek görmesi halinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan görüş, bilgi ve evrak talebinde bulunabilecek.
Komite, kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak bilgi ve evrak istediği takdirde talepte bulunulan kişi, kurum ve kuruluşlar, kanunlarda yer alan kararlara dayanarak bilgi ve evrak vermekten kaçınamayacak.
Kurul, kamu kurum ve kuruluşlarına uygulamaya ve alınması gereken önlemlere ait olarak görüş bildirebilecek ve teklifte bulunabilecek.
Kamu kurum ve kuruluşları, yasak süreç ve faaliyetlere ait bilgi, evrak ve bulgular ile değerlendirmelerini Kurula bildirmekle yükümlü olacak.
Kurul, yasak süreç ve faaliyetlerin gerçekleştirildiği konusunda makul sebeplerin varlığına istinaden kişi ve kuruluşlar ile deniz ulaşım araçlarının BMGK listelerine eklenmesine ve bu makul sebeplerin ortadan kalkması halinde listelerden çıkarılmasına ait olarak BMGK’ye gönderilmek üzere Cumhurbaşkanına teklifte bulunabilecek.
Yılda en az iki sefer toplanacak Komite, çalışmalarını kapalılık temellerine uygun olarak yerine getirecek.
CEZA KARARLARI
Yasaklara karşıt hareket edenler, fiil, daha ağır cezayı gerektiren öbür bir cürüm oluşturmadığı takdirde, 1 yıldan 8 yıla kadar çeşitli cezalara yahut isimli para cezasına çarptırılabilecek.
Mal varlığının dondurulmasıyla ilgili alınan kararın gereğini yerine getirmeyen yahut yerine getirmekte ihmal yahut gecikme gösteren şahıslara, fiil, daha ağır cezayı gerektiren öteki bir kabahat oluşturmadığı takdirde, altı aydan iki yıla kadar mahpus yahut isimli para cezası verilecek.
Kelam konusu cürümlerin, kamu misyonunun sağladığı nüfuz berbata kullanılmak suretiyle ya da bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, daha ağır ceza verilebilecek.
Kanunun uygulanmasına ait metot ve asıllar ile Kurulun çalışma yordam ve temelleri Adalet, Dışişleri, Güç ve Natürel Kaynaklar, Hazine ve Maliye, İçişleri ile Ticaret bakanlıkları tarafından, ortaklaşa hazırlanacak yönetmelikle düzenlenecek. Yönetmelik, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde yürürlüğe konulacak.
MÜSAADESİZ YARDIM TOPLAYANLARA CEZALAR ARTIYOR
TBMM Genel Konseyinde kabul edilen Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanun Teklifi ile müsaadesiz yardım toplayanlara yönelik idari para cezalarının ölçüsü artırılıyor.
Müsaadesiz yardım toplama faaliyetinin internet ortamında yapıldığının tespiti halinde ilgili valilik yahut İçişleri Bakanlığı tarafından içerik yahut yer sağlayıcıya, yardım toplama faaliyetine ait içeriğin çıkarılması için internet sayfalarındaki irtibat araçları, alan ismi, IP adresi ve gibisi kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta yahut öbür bağlantı araçları ile bildirimde bulunulacak.
İçeriğin en geç 24 saat içinde çıkarılmaması, içerik ve yer sağlayıcıya ait bilgilerin edinilememesi ya da teknik nedenlerle bildirimde bulunulamaması halinde ilgili valilik yahut İçişleri Bakanlığı, internet ortamındaki kelam konusu içeriğe ait erişimin engellenmesine karar verilmesi için sulh ceza hakimliğine başvuracak. Hakim, talebi en geç 24 saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlayacak ve gereği yapılmak üzere direkt Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumuna gönderecek. Bu karara karşı Ceza Muhakemesi Kanunu kararlarına nazaran itiraz edilebilecek. Erişimin engellenmesi kararı, içeriğe erişimin engellenmesi prosedürüyle verilecek.
Yurt içine ve yurt dışına yapılacak yardımlara ait metot ve asıllar yönetmelikte düzenlenecek.
Kontrol ile görevlendirilenler ve müsaade vermeye yetkili makamlar, yardım toplama faaliyetiyle ilgili olanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarından, bankalar dahil gerçek ve hukuksal bireylerden kontrol misyonu kapsamına giren konuyla sonlu olarak ilgili bilgi ve belgeyi isteme yetkisine sahip olacak. Talepte bulunulanlar özel kanunlarda yazılı kararları ileri sürerek bilgi ve doküman vermekten kaçınamayacak.
Müsaadesiz yardım toplayanlara 5 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek. İnternet ortamında müsaadesiz yardım toplanması halinde ise 10 bin Türk lirasından 200 bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanacak. Müsaadesiz yardım toplanmasına yer ve imkan sağlayanlar, uyarılmalarına karşın bu faaliyeti sonlandırmazsa 5 bin Türk lirası idari para cezası ile cezalandırılacak. Ayrıyeten, gerçek şahıslar, yardım toplama faaliyeti için en az üç bireyden ibaret sorumlu heyet oluşturmak zorunda olacak.
Belirlenen yordam ve asıllara alışılmamış olarak yurt dışına yardım yapan sorumlu heyet üyelerine, 5 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.
Kendilerinden istenen bilgi ve dokümanları vermeyenlere 5 bin Türk lirasından 20 bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanacak. Bu tersliğin kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde gerçekleşmesi halinde ilgili kamu kurum ve kuruluşunda çalıştırılma biçimine bakılmaksızın vazife yapanlar hakkında ilgili mevzuat uyarınca disiplin kararlarına nazaran süreç yapılacak ve sonucu yetkili makama bildirilecek.
Makbuzla makul yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel şovlar ve stantlar yoluyla, spor şovları, seyahat ve cümbüşler düzenlemek yahut bilgileri otomatik ya da elektronik olarak sürece tabi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle müsaadesiz yardım toplayanlar, uyarılmalarına karşın bu faaliyeti sonlandırmazsa 5 bin Türk lirasından 20 bin Türk lirasına kadar idari para cezasına çarptırılacak.
Müsaade vermeye yetkili makamın müsaade verdiği yer dışında yardım toplayanlar, uyarılmalarına karşın bu faaliyeti sonlandırmazsa 5 bin Türk lirasından 20 bin Türk lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılacak.
Bu kanunun öteki kararlarına karşıt davranışta bulunanlara, fiilleri kabahat oluşturmadığı takdirde 1000 Türk lirası idari para cezası verilecek. Müsaadesiz toplanan mal ve paralara el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kararlaştırılacak.
İdari yaptırımlara karar vermeye yardım toplama müsaadesini veren makam yetkili olacak. Müsaadesiz yardım toplanması halinde idari yaptırımlara vali karar verecek. Vali bu yetkisini vali yardımcılarına yahut kaymakamlara devredebilecek.
DERNEK KONTROLÜNDE EKSPER GÖREVLENDİRİLECEK
Merkezi yurt dışında olup Türkiye’de faaliyette bulunan vakıfların da yabancı dernekler üzere kanun kapsamına alınarak uygulamadaki tereddütlerin giderilmesi hedefiyle Dernekler Kanunu’nda değişiklik yapıldı.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yer alan hatalar ile Türk Ceza Kanunu’nda yer alan uyuşturucu yahut uyarıcı husus imal ve ticareti ya da cürümden kaynaklanan mal varlığı kıymetlerini aklama kabahatlerinden mahkum olanlar derneklerin genel heyet dışındaki organlarında vazife alamayacaklar. Dernek organlarına seçildikten sonra bu kabahatlerden mahkum edilenlerin vazifesi sona erecek. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı verildiği takdirde bu kararlar uygulanmayacak.
Derneklerin kontrollerinin periyodik yapılmasını teminen, risk değerlendirmelerine nazaran kontrollerin üç yılı geçmeyecek halde her yıl ve kamu çalışanı tarafından yapılması öngörülüyor.
İçişleri Bakanlığı mülkiye müfettişleri ve dernekler denetçileri hariç, kontrollerde görevlendirilecek kamu görevlilerine verilecek fiyatın meblağı İçişleri Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca birlikte tespit edilecek ve İçişleri Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.
Kontrol ile görevlendirilenler, kamu kurum ve kuruluşlarından, bankalar dahil gerçek ile hukuksal şahıslardan kontrol vazifesi kapsamına giren konuyla hudutlu olarak ilgili bilgi ve belgeyi isteme yetkisine sahip olacak. Talepte bulunulanlar özel kanunlarda yazılı kararları ileri sürerek bilgi ve doküman vermekten kaçınamayacak.
İçişleri Bakanlığınca yahut mülki yönetim amirliğince talep edilmesi halinde, demekler ile derneklere ilişkin her türlü tesis, kurum ve iştiraki bulunan kuruluşlar, misyon alanları ile hudutlu olmak üzere ilgili bakanlık ve kuruluşlar tarafından denetlenecek.
Kontrol sırasında, uzmanlık yahut teknik bilgi gerektiren durumlarda İçişleri Bakanlığı, valilikler ve kaymakamlıklar tarafından eksper görevlendirilebilecek.
DERNEKLER TARAFINDAN YURT DIŞINA YAPILACAK YARDIMLAR
Kanunla dernekler tarafından yurt dışına yapılacak yardımların şeffaf ve hesap verilebilir formda yürütülmesi, ayrıyeten hatadan kaynaklanan malvarlığı bedellerinin aklanması ve terörizmin finansmanı ile çaba kapsamında gerekli önlemlerin alınması emeliyle, bildirim temeline dayalı olmak üzere Türkiye’den yurt dışına yapılacak yardımlara ait düzenleme yapılıyor. Buna nazaran, yurt dışına yapılacak yardımlar, yardım gerçekleştirilmeden evvel dernekler tarafından mülki yönetim amirliğine bildirilecek. Bildirimin biçimi ve içeriği ile yurt dışına yapılacak yardımlara ait metot ve asıllar yönetmelikte düzenlenecek.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yer alan cürümler ile Türk Ceza Kanunu’nda yer alan uyuşturucu yahut uyarıcı husus imal ve ticareti ya da hatadan kaynaklanan mal varlığı pahalarını aklama cürümlerinden ötürü derneğin genel konseyi dışındaki organlarında misyonlu olanlar yahut ilgili işçi hakkında kovuşturma başlatılması halinde bu bireyler veya bu bireylerin misyon yaptığı organlar süreksiz bir önlem olarak İçişleri Bakanı tarafından misyondan uzaklaştırılabilecek.
Bu önlemin kâfi olmaması ve gecikmesinde sakınca bulunması durumunda İçişleri Bakanı, demeği süreksiz olarak faaliyetten alıkoyabilecek ve derhal mahkemeye başvuracak. Mahkeme 48 saat içinde faaliyetten süreksiz alıkoymaya ait kararını verecek. İlgililer her vakit faaliyetten süreksiz alıkoyma kararının kaldırılmasını talep edebilecek. Mahkeme başvuruyu gecikmeksizin karara bağlayacak.
İDARİ YAPTIRIMLAR ARTIYOR
Kanunla dernekler üzerinden kabahatten kaynaklanan mal varlığı kıymetlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı kabahatleriyle daha aktif gayret için idari yaptırımlar tekrar düzenleniyor ve caydırıcılığın sağlanması maksadıyla yaptırım ölçüsü artırılıyor.
Buna nazaran, tutulması zarurî olan defter ve evrakların, okunamayacak hale gelmesi yahut kaybolması halinde, öğrenme tarihinden itibaren 15 gün içinde dernek merkezinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesine zayi dokümanı almak için başvurmayan yahut bu belgeyi kontrol sırasında ibraz edemeyenler 3 aydan bir yıla kadar mahpus yahut isimli para cezası ile cezalandırılacak.
Mülki yönetim amirliğine evvelden bildirimde bulunmadan yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan yardım alanlara, 5 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.
Kontrol sırasında istenen dokümanların gösterilmemesi durumunda, 5 bin Türk lirasından 20 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek. Lakin bu karşıtlığın kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde gerçekleşmesi halinde yetkilendirilen makamın yapacağı bildirim üzerine, ilgili kamu kurum ve kuruluşunda çalıştırılma biçimine bakılmaksızın vazife yapanlar hakkında disiplin kararlarına nazaran süreç yapılacak ve sonucu yetkili makama bildirilecek.
7 bin Türk lirasını aşan her türlü gelir, tahsilat, masraf ve ödemelerini bankalar ve öbür finans kuruluşları yahut PTT aracılığıyla yapmayan dernek yöneticilerine her bir süreç için sürece husus meblağın yüzde 10’una kadar idari para cezası verilecek.
15 yaşını bitiren lakin yasal temsilcilerinin yazılı müsaadesi olmadan çocuk dernekleri kuran yahut üye olanlar için ve bu şahısların vazifelerini yazılı ikaza karşın 7 gün içerisinde sonlandırmayan dernek yöneticilerine 1500 Türk lirası İdari para cezası verilecek. Mülki yönetim amirince yapılan ikinci yazılı ihtara karşın 30 gün içinde bu şahısların organlardaki vazifelerinin sonlandırılmaması halinde cumhuriyet savcısının yahut bir ilgilinin istemi üzerine mahkeme, derneğin feshine karar verebilecek.
“FİNANSAL GRUP” TARİFİ EKLENİYOR
TBMM Genel Konseyinde kabul edilen Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi Kanunu w ile Dernekler Kanunu’nda değişikliğe gidilerek yasa kararlarının, yurt dışında bulunan tüm sivil toplum kuruluşlarının Türkiye’de yapacakları faaliyetlere de uygulanabilmesi sağlanıyor. Kanunda karar bulunmayan hallerde ise Türk Uygar Kanunu kararlarının uygulanacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, yürütülen soruşturma yahut kovuşturmalar bakımından koruma altına alınan yahut el konulan malvarlığı bedellerinin değeri tespit edilecek. Düzenlemeyle Kabahatler Kanunu’nda sayılan hukuksal şahısların sorumluluğu bakımından cürümlerin bir özel hukuk hukukî şahsının organ/temsilcisi ya da organ/temsilci olmamakla birlikte hukukî kişinin faaliyeti çerçevesinde misyon üstlenen bir kişi tarafından hükmî kişinin faydasına olarak işlenmesi halinde, hukuksal kişi hakkında idari para cezası yaptırımı uygulanması sonucunu doğuran hatalar ortasına uyuşturucu yahut uyarıcı unsur imal ve ticareti de ekleniyor.
Kanuna, terörizmin finansmanı hatası bakımından da ahenk düzenlemesi yapılıyor. Buna nazaran, Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’da tanımlanan “terörizmin finansmanı suçu”nun, hükmî kişinin faydasına olarak işlenmesi halinde, bu hukuksal bireye iki milyon liraya kadar verilebilecek idari para cezasının üst sonu 50 milyon liraya yükseltiliyor. Kelam konusu ceza, sürece yahut aksiyona husus menfaatin iki katından az olamayacak.
Daha ağır idari para cezasını gerektiren bir kabahat oluşturmadığı hallerde, bir özel hukuk hukuksal şahsının organ/temsilcisi yahut organ/temsilci olmamakla birlikte bu hükmî kişinin faaliyeti çerçevesinde vazife üstlenen bir kişi tarafından bir hukukî kişinin faydasına işlenmesi durumunda, hukukî kişi hakkında idari para cezasına karar verilebilmesi için fiili gerçekleştiren kişi hakkında yürütülen soruşturma yahut kovuşturmanın tamamlanması beklenmeyecek. Soruşturma yahut kovuşturma sonucunda hatanın hükmî kişinin faydasına işlenmediğinin anlaşılması halinde idari para cezası kaldırılacak, tahsil edilmiş ise iade edilecek.
Kanun, Kabahat Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da da değişiklik yapıyor. Buna nazaran, “yükümlü” tarifine “savunma hakkı bakımından öteki kanun kararlarına alışılmamış olmamak ve Avukatlık Kanununun 35. unsurunun birinci fıkrası ile alternatif uyuşmazlık tahlil yolları kapsamında ifa edilen mesleksel çalışmalar nedeniyle edinilen bilgiler hariç olmak üzere taşınmaz alım satımı, sonlu tıpkı hak kurulması ve kaldırılması, şirket, vakıf ve demek kurulması, birleştirilmesi ile bunların yönetimi, devredilmesi ve tasfiyesi işlerine ait finansal süreçlerin gerçekleştirilmesi, banka, menkul değer ve her türlü hesaplar ile bu hesaplarda yer alan varlıkların yönetimi işleriyle hudutlu olmak üzere özgür avukatlar” ibaresi ekleniyor.
Öte yandan merkezi Türkiye’de yahut yurt dışında bulunan bir ana kuruluşa bağlı yahut bu kuruluşun denetiminde olan Türkiye’de yerleşik finansal kuruluşlarla bunların şube, acente, temsilci ve ticari vekil ve gibisi bağlı ünitelerinden oluşan küme “finansal grup” olarak tanımlanıyor.
Kanundaki “kimlik tespiti” ibaresi, “müşterinin tanınması” ibaresiyle değiştiriliyor. Böylelikle, yükümlülerin, kendileri nezdinde yapılan yahut aracılık ettikleri süreçlerde işlem yapılmadan evvel süreç yapanlarla nam yahut hesaplarına süreç yapılanların kimliklerinin tespit edilmesi; kimlik tespit edilirken alınan bilgilerin teyidine temel dokümanların gerçekliğinin denetim edilmesi; karmaşık ve olağandışı büyüklükteki süreçlerle görünürde makul, tüzel ve ekonomik hedefi bulunmayan süreçlere özel dikkat gösterilmesi; müşterileri tarafından gerçekleştirilen süreçlerin müşterinin mali durumu ile uyumlu olup olmadığını izlemek üzere müşterinin tanınmasına ait gerekli önlemler alınmasının sağlanması hedefleniyor.
“Finansal grup” düzenlemesi bağlamında Hazine ve Maliye Bakanlığına eğitim, iç kontrol, denetim ve risk idare sistemleri oluşturulması konusunda yetki veren fıkraya, “risk temelli yaklaşım” ve “yükümlü ve finansal küme seviyesinde” ibareleri eklenecek.
Ayrıyeten finansal kümeye bağlı kuruluşlar, belirtilen önlemlerin küme düzeyinde alınmasını teminen müşterinin tanınmasıyla hesap ve süreçlere ait olarak küme içerisinde bilgi paylaşımında bulunabilecek. Özel kanunlarda yer alan kararlar ileri sürülerek bilgi paylaşımından kaçınılamayacak. Bakanlık paylaşıma mevzu bilgileri ve uygulamaya ait asılları belirlemeye yetkili olacak.
Böylelikle finansal küme içerisinde bulunan yükümlülerin hatadan kaynaklanan malvarlığı bedellerinin aklanması ve terörizmin finansmanı kabahatleriyle daha faal uğraş etmelerinin sağlanması amaçlanıyor.
İDARİ PARA CEZALARI ARTIRILIYOR
Kanunla Hata Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un “yükümlülük halinde idari ceza” başlıklı hususunda caydırıcılığın artırılması ve yeni önlemler öngörülmesi için değişikliğe gidiliyor.
Buna nazaran, Mali Cürümleri Araştırma Konseyi Başkanlığınca, kanundaki “müşterinin tespiti” ve “devamlı bilgi verme” başlıklı yükümlülüklerden rastgele birini ihlal eden yükümlülere 30 bin lira; yükümlüler nezdinde yahut bunlar aracılığıyla yapılan yahut yapılmaya teşebbüs edilen süreçlere husus mal varlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine yahut yasa dışı gayelerle kullanıldığına dair rastgele bir bilgi, kuşku yahut kuşkuyu gerektirecek bir konunun bulunması halinde bu süreçlerin yükümlüler tarafından Başkanlığa bildirilmemesi halinde ise 50 bin lira idari para cezası verilecek.
Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, fınansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu, yetkili kurum, ödeme ve elektronik para kuruluşu ile yönetmelikle belirlenecek öteki finansal kuruluşlar olması halinde, idari para cezası süreç meblağının yüzde 5’inden az olmamak üzere iki kat olarak uygulanacak.
Bakanlığın eğitim, iç kontrol, denetim ve risk idare sistemleri oluşturulması konusunda işletme büyüklükleri ve iş hacimlerini de dikkate alarak adap ve temelleri belirleme yetkisini düzenleyen unsurdaki yükümlülüklere alışılmamış hareket edilmesinin tespiti halinde yükümlülere yazılı ihtar yapılarak 30 günden az olmamak üzere bir müddet verilecek. Bu mühlet sonunda eksikliklerin tamamlanmaması halinde 500 bin lira idari para cezası uygulanacak. İdari para cezasının bildirimi ile birlikte yazılı ihtar yapılarak 60 günden az olmamak üzere yeni bir müddet verilecek. Bu mühlet sonunda da eksikliklerin tamamlanmaması halinde verilen birinci idari para cezasının iki katı idari para cezası daha uygulanacak. İkinci idari para cezasının bildiriminden itibaren 30 gün içinde eksikliklerin tamamlanmaması halinde yükümlünün faaliyetlerinin belirli bir mühlet durdurulması, kısıtlanması yahut faaliyet müsaade evrakının iptaline yönelik önlemlerin alınması için durum ilgili kuruma bildirilecek.
Yükümlülüklere uymayan sorumlu idare heyeti üyesine, yoksa üst seviye yöneticisine belirtilen ihtarlar yapılmak ve mühletlere uyulmak şartıyla yükümlüye verilen idari para cezasının dörtte biri uygulanacak.
Elektronik tebligata ait yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum yahut kuruluşlara her bir tespit için 40 bin lira idari para cezası uygulanacak, bu formda bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplam meblağı bir milyon lirayı geçemeyecek.
Hususun birinci ve ikinci fıkrası kapsamında uygulanacak idari para cezasının toplam fiyatı, her bir yükümlülük için ihlalin yapıldığı yıl prestijiyle, birinci fıkra kapsamında iki kat olarak uygulanacak yükümlüler için 40 milyon lirayı; bunlar dışında kalan yükümlüler için 4 milyon lirayı aşamayacak.
Üst meblağdan ceza uygulanan yükümlüler nezdinde takip eden yılda tıpkı neviden bir yükümlülük ihlali olması durumunda bu hadler iki kat olarak uygulanacak. Yükümlülüğün ihlal edildiği tarihten itibaren 8 yıl geçtikten sonra idari para cezası verilemeyecek.
CUMHURİYET SAVCISI DA EL KOYMA KARARI VEREBİLECEK
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı da el koyma kararı verebilecek. Hakim kararı olmaksızın yapılan el koyma süreci 24 saat içinde misyonlu hakimin onayına sunulacak. Hakim en geç 24 saat içinde onaylanıp onaylanmamasına karar verecek. Hakimin onaylaması halinde Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma” başlıklı unsurunda belirtilen kıymete ait rapor 3 ay içinde alınacak ve tekrar hakim onayına sunulacak. Onaylanmama yahut raporun 3 ay içinde alınamaması halinde Cumhuriyet savcılığının kararı kararsız kalacak.
Aklama hatasının örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “gizli soruşturmacı görevlendirilmesine” ait unsurunda yer alan kararlara nazaran zımnî soruşturmacı görevlendirilebilecek, Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’da yer alan kararlara nazaran denetimli teslimat önlemine karar verilebilecek.
Yükümlüler nezdinde yahut bunlar aracılığıyla yapılmaya teşebbüs edilen ya da halihazırda devam eden süreçleri, sürece bahis mal varlığının aklama yahut terörün finansmanı cürmü ile alakalı olduğuna dair kuşku bulunması üzerine, kuşkuyu teyit etmek, süreci tahlil etmek yahut gerekli görüldüğünde tahlil sonuçlarını yetkili makamlara intikal ettirmek gayesiyle 7 iş günü mühletle askıya alınan yahut gerçekleşmesine müsaade verilmeyen süreci, alınan karara karşıt biçimde gerçekleştiren yükümlülere süreç fiyatı kadar idari para cezası verilecek. Lakin verilecek idari para cezası 50 bin liradan az olamayacak.
HAMİLİNE HİSSE SENETLERİNİN BASTIRILMASI VE ZAMANINDA BİLDİRİM ZARURİLİĞİ
Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, Ticaret Bakanlığı, hisse defteri, idare şurası karar defteri ile genel şura toplantı ve müzakere defterinin elektronik ortamda tutulmasını zarurî kılabilecek, Sermaye Piyasası Kanunu kararları gizli olacak.
Hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılmasında ve evresinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirim yükümlülüğü getiriliyor.
Halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı hisse senetleri bakımından idare şurasının hisse sahipleri çizelgesini Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı listeye nazaran düzenlemesi karara bağlanıyor. Bu kapsamda hamiline yazılı hisse senedi sahipleri bakımından giriş kartı alma adabı kaldırılıyor.
Hisse sahipleri çizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının yol ve temelleri, gereğinde genel konsey toplantısının yapılacağı gün ile sonlu olmak üzere hisselerin bölümünün yasaklanması ve ilgili başka mevzular Sermaye Piyasası Kanunu’nun ilgili unsuru uyarınca kayden izlenen hisselere ait olarak Sermaye Piyasası Heyeti, hamiline yazılı hisseler bakımından ise Ticaret Bakanlığı tarafından bir bildiriyle düzenlenecek.
İdare kurulunca, hamiline yazılı hisse sahipleri ile sahip oldukları hisseye ait bilgiler, senetler hisse sahiplerine dağıtılmadan evvel Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilecek.
Kayden izlenmeyen hamiline yazılı hisse senetlerinin evresinde, periyodun şirket ve üçüncü şahıslar nezdinde karar söz etmesi için hisse senedini devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulması mecburî olacak.
Türk Ticaret Kanunu’na ait değişiklikler 1 Nisan 2021 tarihinde; başka düzenlemeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
“MAL VARLIĞI” TARİFİ DEĞİŞTİRİLİYOR
TBMM Genel Heyetinde kabul edilen Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanunla Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişikle hamiline yazılı hisse senedi çıkaran anonim şirketlerde, hamiline yazılı hisse sahipliğine ait bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirmeyen şirketler 20 bin lira, hamiline yazılı hisse senedini devralmasına karşın bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen hisse sahipleri hakkında 5 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Hamiline yazılı hisse senedine sahip olanlar, 31 Aralık 2021’e kadar Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmek üzere hisse senetleri ile birlikte anonim şirkete başvuracak. Müracaat üzerine anonim şirket idare heyeti, 5 iş günü içinde hamiline yazılı hisse sahipleri ile sahip oldukları hisseye ait bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirecek. Hisse sahipleri anonim şirkete başvurmazsa düzenlemeden doğan hisseye bağlı haklarını gerekli müracaat yapılıncaya kadar kullanamayacak. Müracaatta yahut bildirimde bulunmayanlara 20 bin lira idari para cezası uygulanacak. Kelam konusu düzenlemeler 1 Nisan 2021’de yürürlüğe girecek.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yer alan “mal varlığı” tarifi milletlerarası alanda kabul görmüş tanımlar ile uyumlu hale getiriliyor.
Buna nazaran mal varlığı, “Bir gerçek yahut hukuksal kişinin; mülkiyetinde yahut zilyetliğinde bulunan ya da direkt yahut dolaylı olarak denetiminde olan fon ve gelir ile bunlardan elde edilen yahut bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve pahası, ismine yahut hesabına hareket eden gerçek yahut hukuksal kişinin mülkiyetinde ya da zilyetliğinde bulunan fon ve gelir ile bunlardan elde edilen yahut bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve pahası.” olarak tanımlanıyor.
Terörizmin finansmanı hatası, örgütü kuran yahut yöneten ya da örgüt üyesi tarafından gerçekleştirilmesi halinde, bu şahıslar hakkında örgüt kurmak, yönetmek yahut örgüte üye olmak hataları uyarınca verilecek ceza üçte birine kadar artırılacak.
Ayrıyeten, terörizmin finansmanı cürmü bakımından denetimli teslimat müdafaa önleminin uygulanabilmesi imkanı da getiriliyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) 1267 (1999), 1988 (2011), 1989 (2011) ve 2253 (2015) sayılı kararları ile bu kararlara dayanılarak çıkarılan müteakip kararlarla listelenen kişi, kuruluş yahut tertiplerin tasarrufunda bulunan mal varlığının dondurulması kararları ve bu listelerden çıkarılanlara ait mal varlığının dondurulmasının kaldırılması kararlarının uygulanmasına yönelik Cumhurbaşkanı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacak ve gecikmeksizin uygulanacak.
Terörizmin finansmanı cürmü kapsamına giren fiillerin gerçekleştirildiği konusunda makul sebeplerin varlığına istinaden Kıymetlendirme Komitesinin önerisi üzerine cumhurbaşkanı tarafından kişi, kuruluş yahut tertiplerin BMGK’nin 1267 (1999), 1988 (2011), 1989 (2011) ve 2253 (2015) sayılı kararları ile bu kararlara dayanılarak çıkarılan müteakip kararlar uyarınca mal varlığının dondurulmasına ait oluşturulan listelere eklenmesi ve bu makul sebeplerin ortadan kalkması halinde listelerden çıkarılması BMGK’ye teklif edilebilecek. Cumhurbaşkanının teklifi Dışişleri Bakanlığı tarafından BMGK’ye bildirilecek.
Malvarlığının Dondurulmasını Kıymetlendirme Komitesi, terörizmin finansmanı kabahati kapsamına giren fiilleri gerçekleştirdiği konusunda makul sebeplerin varlığına istinaden kişi, kuruluş yahut tertiplerin yabancı ülkelerde bulunan mal varlığının dondurulması talebiyle cumhurbaşkanına teklifte bulunulmasına karar verebilecek.
Mahkemelerce terör örgütü olduğuna kesin olarak karar verildikten sonra terörizmin finansmanı hatası kapsamına giren fiilleri gerçekleştirdiği konusunda makul sebeplerin varlığına istinaden kişi, kuruluş yahut tertiplerin Türkiye’de bulunan mal varlığının dondurulmasına karar verilebilecek. Bu makul sebeplerin ortadan kalkması halinde mal varlığının dondurulmasının kaldırılmasına Kıymetlendirme Komitesinin önerisi üzerine hazine ve maliye bakanı ile içişleri bakanı tarafından birlikte karar verilebilecek.
Mal varlığının dondurulmasına ait karar derhal uygulanacak ve 48 saat içinde Yargıçlar ve Savcılar Heyeti tarafından belirlenen Ankara ağır ceza mahkemesinin onayına sunulacak. Mahkeme, makul sebeplerin varlığı istikametinden yapacağı inceleme sonucunda mal varlığının dondurulması kararının devamına yahut kaldırılmasına 5 gün içinde karar verecek ve sonucu derhal Mali Hataları Araştırma Şurası Başkanlığına bildirecek. Mahkemenin kararlarına karşı Ceza Muhakemesi Kanunu kararlarına nazaran itiraz edilebilecek.
Kıymetlendirme Kurulu, Türkiye’de bulunan mal varlığının dondurulmasına ait kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından itibaren en geç 6’şar aylık devirlerle makul sebeplerin varlığının devam edip etmediğini kıymetlendirerek teklifini ilgili bakanlara sunacak.
İlgililer tarafından mal varlığının dondurulması kararının kaldırılmasına ait talepler Kıymetlendirme Kuruluna yapılacak. Komite, taleplere ait teklifini ilgili bakanlara sunacak.
Türkiye’de bulunan mal varlığının dondurulmasına karar verildiği takdirde ilgililer hakkında Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca soruşturma açılması talebiyle hata duyurusunda bulunulmasına Mali Hataları Araştırma Heyeti Başkanlığı tarafından karar verilecek. Soruşturma ve kovuşturma sonucunda verilen kararlar Kıymetlendirme Komitesine sunulmak üzere Mali Hataları Araştırma Konseyi Başkanlığına gönderilecek.
Hakkında mal varlığının dondurulması kararı verilen kişi, kuruluş yahut tertiplerin faydasına yahut bunlar tarafından direkt yahut dolaylı olarak denetim edilen kuruluşlara ya da bunların ismine yahut hesabına hareket eden kişi yahut kuruluşlara bu niteliklerini bilerek ve isteyerek fon sağlayan yahut toplayan ya da finansal hizmet veren bireylere, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren diğer bir kabahat oluşturmadığı takdirde, 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus yahut isimli para cezası verilecek.
Mal varlığının dondurulmasıyla ilgili alınan kararın gereğini yerine getirmeyen ya da bu kapsamda fon sağlayan yahut toplayan ya da finansal hizmet veren kişinin, bir hukuksal kişinin organ yahut temsilcisi olması yahut organ yahut temsilcisi olmamakla birlikte, hukukî kişinin faaliyeti çerçevesinde misyon üstlenmiş bulunması halinde ayrıyeten bu hukukî şahsa 10 bin liradan 2 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek. Lakin bu fıkra uyarınca verilecek idari para cezası, tespit edilmesi halinde sürece bahis edilen ölçüden az olamayacak.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel BMGK’nin kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine yönelik kararlarına dayanılarak yetkili konseyler tarafından verilen kararların uygulanmasına devam edilecek. Bu kanun kararları, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel yetkili şuralar tarafından verilen kararların yerine getirilmesinde de uygulanacak.
Teklife ihdas edilen yeni unsurla Çek Kanunu’nda yer alan “üzerinde yazılı düzenleme tarihinden evvel çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz olmasına” ait süreksiz düzenlemenin uygulama mühleti, 31 Aralık 2021 tarihine kadar uzatıldı.
TBMM Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, teklifin yasalaşmasının akabinde, birleşimi, 26 Ocak Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.
Haber7
