Definecilerin tahrip ettiği tarihi kümbet restore edilerek turizme kazandırılmayı bekliyor

Definecilerin tahrip ettiği tarihi kümbet restore edilerek turizme kazandırılmayı bekliyor

TUNCELİ – Tunceli‘nin Pülümür ilçesinde bulunan ve 1800’lü yıllarda devrin mahallî derebeyi Şah Hüseyin ismine yaptırılan tarihi kümbet ve kabristan definecilerin tahribatına uğradı. Kümbeti ziyaret eden köylüler, 2016 yılında tescillenen kümbet ve kabristanın restore edilmesi için yetkililere davette bulundu.

Tunceli’nin Pülümür ilçesine 37 kilometre uzaklıkta bulunan Ağa Şenlik köyündeki tarihi kümbet ve kabristan 1860-1863 yıllarında Ali Beyefendi tarafından babası Şah Hüseyin anısına inşa edilmiş. İki kümbet, bir kabristan, kışla, yetimhane ve ahırdan oluşan eser, defineciler tarafından belirli periyotlarda kazılarak tahrip edildi. Ağa Şenlik köyünde yaşayan vatandaşlar, tahrip edilmesine karşın hala büyük kısmı ayakta olan kümbet ve kabristanın restore edilerek gelecek kuşaklara aktarılmasını istiyor.

“Bu cins yerlerin onarılıp restore edilmesini istiyoruz”

Köy sakinlerinden Necati İtimat, bu tarihi yapıtların Tunceli’nin siyasi tarihinin, kültürel birikimlerinin değerli bir kısmının tabiri olarak yapılan abideler olduğunu söyledi. İnanç, “Doğal olarak siyasi, ideolojik ve cehaletten kaynaklanan saldırın gayesi olmuş. Bizim talebimiz buranın müdafaa alanı olarak alınması, eski haline iadesi mümkünse iadesi bunu talep ediyoruz” dedi.

Tarihi yapıtların belirli devirlerde kazıldığını aktaran Songül Akpınar ise 2013 yılında köye geldiklerinde buna şahit olduklarını belirterek, “O periyot köyün girişinde belirli noktaların kazılarak otla kamufle edildiğini fark ettik. Köy merkezine gelince de bu türbelerin daha da fazla tahribata uğradığını, kazıların olduğunu fark ettik. Fotoğraflarını çektik. Devrin kaymakamıyla görüştük. Bahisle ilgilendi ve gerekli yazışmalar yapıldı. Bir vakit sonra Erzurum Kültür Varlıklarını Muhafaza Heyeti tarafından bu türbelerin korunması gayesiyle yanıt geldiğini öğrendik. Bu bizi sevindirdi açıkçası. En azından bir nebze de olsa tahribatın önüne geçilebileceğini düşündük” diye konuştu.

2016 yılında kültürel varlıkların tescil edildiğini hatırlatan Akpınar, “Ama bu sene geldiğimizde kazıların hala devam ettiğine şahit olduk. Biz yalnızca bu köy olarak değil Tunceli genelinde bütün köylerin ne ziyaret ne mezar ne türbe gibisi hiçbir yerin kazılmasını istemiyoruz. Bu tıp yerlerin onarılıp restore edilmesini istiyoruz. Ayrıyeten köy muhtarlarının sorumluluklarını yerine getirmesini istiyoruz” halinde konuştu.

Her figürün bir manası var

Yapı hakkında bilgi veren Pülümür Belediye Lideri Müslüm Tosun da “Burası devrin mahallî derebeyi olarak anılan Şah Hüseyin Beyefendiye ilişkin. İki türbe bir de kabristan olarak bilinir. Üzerindeki figürlerden yılan figürü giriş ve çıkış kısımlarında bulunur. Bunun koruyuculuk manasına geldiği ki Alevi geleneğinde de yaygındır. Meskenin sahibi üzere tanımlanır. Çarkıfelek figürü diye tabir edilen figürler vardır. Bunlar da güneş, ay ve gökyüzünü sembolize etmektedir. Ateş ve güneşin insanları berbatlıktan koruyan yeterliliğin sembolü olarak tanımlanır. Yeniden ayrıyeten selvi ağacı motifleri görülüyor. Bu da selvinin bütün yıl yeşil kalmasının ölümsüzlüğü tabir ettiği, uzunluğu ise gökyüzüne yani Allah’a yakın olmakla ilgili. Rüzgar vurduğunda ‘Hu’ sesi çıkardığıyla ilgili yakın doğu inancına tanımlanır” dedi.

Yapının korunarak restore edilmesi gerektiğinin altını çizen Lider Tosun, “1800’lü yıllardan kalan bir yapı. Tarihimizi, geçmişi günümüze taşıyan kıymet olarak kabul edilerek restore edilmesi ve gelecek nesillere aktarılmasının manalı olacağını düşünüyorum. Kültür varlıklarının buna sahip çıkarak restore etmesini talep ediyorum” sözlerini kullandı.