Diz ekleminin rahat hareket etmesi için eklem içinde eklem sıvısı yer alıyor. Çömelme ya da squat üzere antrenmanlar sırasında diz eklemi içindeki bu sıvıda bulunan gazın ezilmesine bağlı olarak parmaklardaki çıtlatmaya emsal bir sese neden olabiliyor.Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, şayet her eklem hareketi ile birlikte daima bir ağrı yaşanıyorsa bu durumda çıtırdama ‘krepitus’ denilen durumun ortaya çıkabildiğini söyledi. 30-35 yaş altında idman yaparken yahut merdiven çıkarken dizden ses gelmesinin ekseriyetle patolojik olmadığını yani bir probleme işaret etmediğini belirten Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, “Ancak hasta genç yaşta olmasına karşın dizden ses gelirken ağrı yapıyorsa dikkat etmek gerekir. 55-60 yaş civarında ve merdivenlerden inip çıkarken dizleriniz ağrıyorsa ve gıcırdama hissi varsa bu durum altta farklı bir hastalığa işaret edebilir” dedi.
GENÇLERDE SORUN DİZ KAPAĞINA BAĞLI OLABİLİR!
Doç. Dr. Gökhan Meriç’in verdiği bilgiye nazaran, gençlerde ağrı ile birlikte dizlerden ses gelmesi, diz kapağına bağlı meselelerden kaynaklanabiliyor. “Diz eklemi kemiklerinin oluşturduğu oluk içinde uygun konumda olmamasından ötürü bilhassa genç bayanlarda erken yaşlarda dizde çıtırdama ve sonrasında ağrı ortaya çıkabiliyor” diyen Doç. Dr. Gökhan Meriç kelamların şöyle devam etti: “Diz eklemini kaplayan kıkırdak dokusu aslında ağrıyı hissetmez. Fakat vakitle tekrarlayan sürtünmeye bağlı olarak eklem içindeki hami kıkırdak gitgide aşınır ve evvel yumuşama sonrasında ileri kıkırdak aşınmasına sebep olabilir. İleri kıkırdak aşınması sonrasında kemik yüzey ortaya çıkarak hastanın dizleri ağrılı bir hale gelir.”
HAREKETSİZ ÖMÜR NEDEN OLABİLİR
Sorunun ortaya çıkmasında hareketsiz bir ömür ve fizikî aktivitenin değerli bir yer teşkil ettiğini söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç şunları anlattı:
“2019 yılında Brezilya’da yapılan ve dizlerinde ileri kıkırdak aşınması olan bireylerin değerlendirildiği bir çalışma; dizinden çıtırdama sesi gelenlerin ses gelmeyenlere nazaran daha düşük fizikî aktivite içinde oldukları ve hayat kalitelerinin de daha düşük olduğu ortaya kondu.”
SESLE BİRLİKTE AĞRININ OLMASI DEĞERLİ BİR BELİRTEÇ
Dizden ses gelmesinin yanında görülen ağrının altta farklı bir sorunun varlığına dair değerli bir işaret olduğunun altını çizen Doç. Dr. Meriç, 2014 yılında yayımlanan bir araştırmada ise diz kapağı ağrısıyla birlikte görülen çıtırdamanın, diz kapağı ekleminin kireçlenmesinin erken bulgusu olarak gösterildiğini anlattı. Bununla birlikte dizlerinden ses gelen herkeste ağrının yaşanmayabileceğini hatırlatan Doç. Doç. Meriç hususla ilgili şu bilgileri verdi: “Bu araştırmanın yanı sıra, Mayıs 2017’de yayınlanan ve yaklaşık 3.500 iştirakçinin yer aldığı bir öteki çalışmada;başlangıçta dizlerinden daha fazla ses gelmesine rağmen ağrısı olmayan bireylerin daha az yahut hiç çıtırdama yaşamayanlara nazaran dizlerinde kıkırdak aşınması geliştirme mümkünlüğünün daha fazla olduğunu gösterdi.”
AĞRININ VARLIĞI TEDAVİYİ DE ŞEKİLLERDİRİYOR
Çıtırdama ile birlikte ağrı olup olmamasının, duruma yaklaşım açısından da kıymetli bir kıstas olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç, şu bilgileri verdi: “Herhangi bir rahatsızlık yahut acı olmadan olan ve orta ara duyulan çıtırdama ekseriyetle endişelenecek bir şey değildir ve takip edilmesi kafidir. Fakat çıtırdama ile birlikte ağrı yaşanırsa, dizi zorlayıcı hareketlerden uzak durmak ve kesinlikle bir uzmana başvurmak gerekir. Bu durum genç yaştaki bireylerde diz kapağının anatomik doğumsal olarak uygun olmayan yerleşimine, 50 yaş üstündekilerde ise kireçlenme denilen kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda muayene ve görüntüleme usulleriyle sorunun nedeni ortaya konularak gerekli tedavi uygulanır.”
ANTRENMAN YAPARKEN DİZLER NASIL KORUNMALI?
Ağrısız yahut ağrılı çıtırtılarda şikâyetleri azaltmak için öncelikle bacak ve kalça güçlendirme antrenmanlarının değerine işaret eden Doç. Dr. Gökhan Meriç, idman yaparken dikkat edilmesi gerekenler konusunda şunları anlattı:
“Egzersizlerde maksat kas gücünü artırarak dize binen yükü azaltmak ve diz kapağını uygun konumda tutmaktır.Egzersizler düzgün yapılmadığında diz aşınmasına ve yıpranmasına neden olabileceği için squat üzere çok eğilip kalkma gerektiren hareketlerden uzak durulmalı. Şayet antrenmanları yaparken dizde kıtırtı yahut hafif bir rahatsızlık yaşanıyorsa, beden yükünü dize vermek yerine kalça geriye atılarak yükün dizlere gelmesi önlenebilir. Yeniden kalça ve yan bacak kaslarını çalıştırmak için dizleri hafif kıvırıp yana gerçek yürüme antrenmanları hayli tesirlidir. Antrenmanlar öncesinde kesinlikle germe ve esnetme idmanları ile kas gerginliği önlenmeli ve hareketlerden azamî randıman alınmaya çalışılmalı. Yürüyüş ve yüzme de eklemler için hayli yararlı antrenmanlar ortasındadır.”
KİLO FAZLASI OLANLAR MUTLATA FAZLA YÜKTEN KURTULMALI
Diz ağrısından ve çıtırdamalardan korunmak için yapılacak en değerli şeylerden birinin de eklemlere gelen yükü azaltmak yani kilo vermek olduğuna işaret eden Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, alınması gereken öbür tedbirlerle ilgili şunları anlattı:
“Eğer hastada kireçlenmeye bağlı ağrı varsa ağır aktivite sırasında kullanabilecek dizlikler, eklemi destekleyerek bilhassa ağrılı devirlerde kısa periyodik olarak kullanılabilir. Bilhassa ağrılı periyotlarda konutta yahut dışarıda merdiven inip çıkmadan uzak durulmalı, diz üstünde mesken işleri yapılmamalı, ağrılı devirlerde mümkünse oturarak namaz kılınmalı. Diz ekleminde çıtırdama ile birlikte şişme meydana gelirse bu durum çoklukla kireçlenme yani ileri kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda da istirahat etmek, buz uygulamak ve dizin altına bir yastık konularak kalp düzeyinin üstünde tutmak ve dize bandaj sarmak faydalı olabilir. Lakin şayet şikâyetler bu uygulamalara karşın geçmezse kesinlikle bir uzmana danışılmalı.”
Kaynak: Bültenler
Haberler.com
