Yaptıkları değerlendirmede İstanbul’un zelzeleye hazırlık kapasitesinin 64 üzerinden 28 puan aldığının altını çizen GABORAS CEO’su Kurtuluş Altun, şu anda riskli alanlardaki eski konutlar için süratli menkulleşme ve eski-yeni konut takas vakti olduğunu belirtti. Altun, “Aradaki paha farkı faizler sıfıra indirilerek, varlık konut fonuyla süspanse edilmeli. Yoğunluk yahut rant fizibilitesi değil menkulleşme ve takas teşvik edilmeli. Hızlandırılmış tahlil budur” diye açıklamada bulundu.
GABORAS, Yerelden Bilgi Doğrulama(DAV) projesi kapsamında yapmış olduğu çalışmalar içerisinde İstanbul’un son yıllardaki zelzeleye karşı hazırlık kapasite ölçümünü kıymetlendirdi. GOS sistemleri vasıtasıyla açık data izleme ve ölçümleri yapılan çalışmada İstanbul’un Türkiye’deki kentsel dönüşümlerin yüzde 0.33’ünü, riskli alanlarının yüzde 10.71’ini, yenileme alanlarının ise yüzde 53.17’sini kapsadığı görüldü. Hareketli 20 milyon, sabit 15 milyon 500 bin nüfusa ve ülke iktisadı için büyük bir ehemmiyete sahip İstanbul’un gayri nakdi varlıklarında ticarete husus olan gayrimenkullerin el değiştirme mühletini kapsayan Vilayet Döngü Suratının 18 yıl ile Türkiye’nin en yükseği olduğunu belirten Altun, ‘’İstanbul’da muhtemel büyük zelzelesi, birinci derece ilgi alanımızın dışına hiçbir vakit çıkarmamamız gerek. Vilayet döngü suratının 50 yıl olduğu Türkiye genelinde, İstanbul’un 18 yıl olan döngü suratı özelliğini daha fazla gecikmeden değerlendirmeliyiz’’ dedi.
Zelzele Geri Planda
1999 zelzelesinden bu yana iç ve dış kaynaklı hadiselerin toplumda olumsuz tesirler yarattığını ve insanların dikkatini gündelik hayata ve iktisada yönlendirerek anlık tasaların öne çekilip zelzelenin göz arkası edildiğini belirten Altun, İstanbul’un zelzeleye hazırlık kapasitesiyle ilgili şu açıklamada bulundu:
“Şehirlerin şoklara hazırlıklı olma durumları dirençlilik seviyesi üzerinden ölçülmekte. Zelzele hazırlık kapasitesi, zelzele hazırlığında vilayet döngü suratlarından yararlanma, süreksiz ve kalıcı yerleşim hazırlığı, çoklu şoka dayanıklılık, değişim ve dönüşümlere uyma, maksat odaklı maksada uygun yol haritasının belirlenmesi, riski öngörme, kurumsal hazırlık kapasitesi, kurumsal yetişmiş uzmanlık seviyesi, toplumsal ve ferdi hazırlık kapasitesi, zayıf noktalarda alınan tedbirler (acil durum kapasitesi), eski ve yeni konut paha takas kolaylığı, inşaat kesimindeki arz ve talepleri sarsıntı odaklı yönetme, open-data (açık veri) üzere başlıklar altında değerlendirdiğimiz İstanbul’un sarsıntı hazırlık kapasitesi 64 üzerinden 28 puan aldı. Bu hazırlıklar İstanbul üzere bir kent için kâfi değil.’’
Kentsel Dönüşümü Olağan Seyrinde Beklemek Yanlışsız Değil
Şu anda riskli alanlardaki eski konutlar için süratli menkulleşme ve eski-yeni konut takas vakti olduğunun altını çizen Altun “Aradaki kıymet farkı faizler sıfıra indirilerek, varlık konut fonuyla süspanse edilmeli. Rant değil menkulleşme teşvik edilmeli. Hızlandırılmış tahlil budur. 2019 ve 2020 yıllarının birinci 6 ayında ikinci el konut piyasalarındaki süreç oranlarındaki yükseliş buna önemli bir referans’’ dedi.
2020 yılının birinci 6 ayında gerçekleşen 1 milyon 56 bin sürecin büyük bir çoğunluğunun bankacılık kaynakları dışında olduğunu söz eden Altun, ‘’Birinci ve ikinci el konut süreçlerinin kaydileşmesi 30 milyar dolar bile değil bunun bilanço içi ve dışı tüm hacimde toplam ölçüsü 100 milyar doları bulacaktır’’ diye belirtti.
Altun sorun teşkil eden durumlar için ise şu tahlil tekliflerinde bulundu:
“Hiç vakit kaybetmeden gayrimenkul alım-satım, vergi ve harçları sıfırlanmalı, döviz ve kayıt dışı kaynaklar çok cazip olan gayrimenkule yönlendirilmeli. Olağan seyrinde 2 ile 2 milyon 500 bin ortasında olan takas ticaret süreci ikiye, üçe katlandığında piyasalara öz kaynaktan ve faizsiz çıkacak para dış piyasalarda aranan paranın çok daha fazlası olur. Sarsıntıdan arındırılacak eski-yeni konut takaslarında farkların sıfır faizle desteklenmesi menkulleşmeyi tetikler, 21 yıllık gecikmeyi de telafi eder. Bu ülkenin her şartta etkin vilayet döngü suratı diye bir gerçeği var. GABORAS bunu ölçtü ve açığa çıkardı. Yoksa bu gerçek asırlardır var. Döngü suratı bu coğrafyanın yaşayan menkul kaynak gerçeğidir. İstanbul vilayet döngü suratını yönetmek, zelzeleye hazırlığını da çözer.’’
İstanbul’un yaşlı ve müdahale muhtaçlığı olan konutların ağırlaşması haritada gösterilmektedir. Bu konutların takasa hazır menkulleşme beklemesi nedeniyle sarsıntı öncelikli müdahale alanları olarak GOS tarafından belirlenmişlerdir.
Haber7
