Bilindiği üzere Yükseköğretim Konseyimiz son yıllarda “Engelsiz Erişim ve Manisiz Eğitim” başlıkları altında yapmış olduğu çalışmalarla yükseköğretim kurumlarımızı tüm öğrencilerimiz için erişilebilir kılmaya yönelik adımlar atmıştır. Fiziki yer düzenlemelerinin ve kapsayıcı dizaynın yanı sıra, yıllarca göz arkası edilmiş eğitim programlarının erişilebilirliği ve sosyokültürel faaliyetlerde erişilebilirlik hususlarını ele almış ve özendirici çalışmaların dışında bir ekip standartlar getirerek takipçisi olmuştur.
Hâlihazırda YÖKSİS datalarına nazaran 51.647 engelli öğrencimiz bulunmaktadır. Bu öğrencilerimizin 27.782’si önlisans, 23.581’i lisans, 236’sı yüksek lisans ve 48’i doktora seviyesinde eğitim görmektedir. Öğrencilerin %89’u açıköğretim programlarında yer almaktadır.
– Tüm pürüz kümeleri için çalışmalar yapılıyor
Fizikî engelli ve görme engelli öğrencilerimizin öbür kümelere nazaran yükseköğretime erişimi görece daha yüksektir. Yükseköğretim Şuramız son yıllarda almış olduğu kararlarla işitme engelli yahut otizm spektrum bozukluğu üzere farklı ihtiyaçları olan öğrencilerimizi de yükseköğretime kazandırmayı hedeflemektedir. Kapsayıcı tasarım ve fiziki yerlerin erişimi konusunda oldukça yol katedilmiş olmasına karşın, maalesef eğitimde erişilebilirlik konusunda yapılan çalışmalar şimdi istenilen düzeye ulaşmamıştır. Özel ihtiyacı olan öğrencilerimizin tüm derecelerde ve bilhassa de lisansüstü düzeyde eğitime kazandırılmaları örgün eğitimin erişilebilir kılınması durumunda mümkün olacaktır. Bir programın görme engelli bir birey için erişilebilir kılınması ile otizm spektrum bozukluğu olan bir bireye erişilebilir kılınması farklılık arz etmektedir. Bunun için farklı mani kümelerinin ihtiyaçlarına yönelik farklı önlemler alınması gerekmektedir.
– Her yıl “Engelsiz Üniversite Ödülleri” veriliyor
Üniversitelerimizde tüm öğrencilerimizin yerleşke ömrüne kazandırılması emeliyle başlayan çalışmalar sonucunda yüzlerce kriter belirlenmiş ve bu kriterler teşvik edici olmak üzere ödüllerle ilişkilendirilmiştir. Birincisi 2018 yılında verilen Manisiz Üniversite Mükafatları, üniversitelerimizi fizikî yerlerde, eğitimde ve sosyokültürel faaliyetlerde erişilebilir kılmak için özendirici, teşvik edici olmuş ve pek çok üniversitemiz bu hususta komiteler oluşturarak çalışmalarına sürat kazandırmıştır. Bu mükafatların alınabilmesi için yüzlerce unsurdan oluşan kriterler amaç olarak gösterilmiş ve çalışmaların yıl içerisine yayılarak süreklilik kazanması da sağlanmıştır.
Mükafatların birinci verildiği 2018 yılında 41 üniversiteden 318 müracaat var iken 2020 yılında bu sayı 116 üniversiteden 841’e yükselmiştir.
– Ödül Merasimi bu yıl da çevrimiçi gerçekleştirildi
Yükseköğretim kurumlarındaki engelli bireylerin yerlere, eğitsel imkânlara ve sosyo-kültürel faaliyetlere erişimleri konusunda farkındalık yaratmak ve iyi uygulamaları yaygınlaştırmak gayesiyle düzenlenen “Engelsiz Üniversiteler Ödül Töreni”, Kovid-19 salgını münasebetiyle bu yıl tekrar görüntü konferans formülü ile gerçekleştirildi.
2021 Manisiz Üniversiteler Ödül Töreni’ne Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, YÖK Lideri Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç, YÖK Engelli Öğrenci Çalışma Kümesi Yürütücüsü ve YÖK Yürütme Heyeti Üyesi Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan, YÖK Yürütme Konseyi Üyeleri, bütün üniversitelerin rektörleri, en çok ödül alan üniversitelerin rektörleri / ilgili rektör yardımcıları / engelli öğrenci ünite sorumluları ve mükafatların değerlendirilmesinde katkı sağlayan panelistler katıldı.
Toplantının açılışında konuşan YÖK Lideri Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç, global salgın sürecinin birçok alanı etkilediğini ve yükseköğretim alanına da eğitim teknolojileri, uzaktan eğitim, dijital bilgiler, dijital marifetler, dijital dönüşüm üzere yeni eğitim paradigmalarını beraberinde getirdiğini belirtti.
Bu güçlü süreçte hareket kabiliyetimizi kaybetmeden ve yanlışsız vakitte süratli kararlar alarak akademi ve öğrenci merkezli bir yaklaşımla “Yeni YÖK” konseptinde ulusal ve milletlerarası boyutlarda yükseköğretim siyasetleri üretmeye devam ettiklerini kelamlarına ekleyen Lider Saraç, “Yeni YÖK” olarak bütün bu yeni ve yenilikçi teşebbüsleri bağlamında özem ehemmiyet verdikleri bir mevzunun da yükseköğretime girişte ve eğitim sürecinde yaşanan mahzurları ortadan kaldırmak için “engelsiz erişim” ve “engelsiz eğitim” başlığı ismi altında yürütülen çalışmalar olduğunu vurguladı.
Bugün prestiji ile YÖKSİS datalarına nazaran farklı pürüz seviyelerindeki öğrencilerin sayısının 50 binin üzerinde olduğunu hatırlatan Saraç, bu sayıların çok üstünde engelli öğrencimizin olduğunu ve maalesef bu durumlarını resmi makamlara bildirmediklerinden haberdar olduklarını tabir etti.
Engelli öğrencilere yönelik yapılan düzenlemelerden bahseden YÖK Lideri Saraç, “Geçmiş yıllarda özel yetenek imtihanı ile öğrenci alan programlarda engelli öğrencilerimiz için yükseköğretime giriş puanlarını kullanma mühletleri, kontenjanların muhakkak bir oranının (%10) bu öğrencilerimiz için ayrılması üzere mevzularda kıymetli düzenlemeler yapıldı. ‘Engelsiz Erişim’ yılı olarak kabul ettiğimiz 2016-2017 eğitim öğretim yılından bu yana yükseköğretim kurumlarında engelli bireylerin bütün yerlere erişimleri konusunda farkındalık yaratmak ve iyi uygulamaları yaygınlaştırmak gayesiyle çalıştaylar düzenlendi.” diye konuştu.
Yükseköğretimde birinci kere lisansüstü eğitimde Türk İşaret Lisanı Tercümanlığı Tezli/Tezsiz Yüksek Lisans Programları ile Doktora Programı açıldığını iştirakçilerle paylaşan Lider Saraç, konuşmasını şu biçimde sürdürdü:
“YÖK 100/2000 Doktora Burs Programı kapsamında engelli çalışmalarına yönelik öncelikli alanları belirlenerek birtakım alanlara burs verildi. Ergoterapi, Lisan Konuşma Terapisi alanlarında yeni lisans ve lisansüstü programlar açıldı, 8 üniversitemizde Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi Anabilim Kısmı açıldı. Yurt dışında Gölge Eğitici olarak bilinen bireyleri akademik ortamda yetiştirmek üzere iki vakıf üniversitesinde Engelliler İçin Gölge Eğiticilik önlisans programı açıldı.
Uzaktan ve dijital ortamda eğitimin devam ettiği koronavirüs salgını sürecinde Uzaktan Öğretim Yol Haritasını belirlenerek pürüz kümesine nazaran programların erişilebilir olma, online imtihanlarda pürüz durumuna nazaran imkan ve önlemlerin alınması, öğrencilerin yükseköğretimle ilişkisinin kopmaması için ihtimam gösterilmesi ve engelli öğrencilerin sistemli aralıklarla aile ve öğrenciyle temasa geçilmesine ait kararlar alındı. Hazırlanan ‘Küresel Salgında Yeni Olağanlaşma Süreci Rehberi’ ile ‘Küresel Salgın Bağlamında Yükseköğretim Kurumlarında Sağlıklı ve Pak Ortamların Geliştirilmesi Kılavuzu’ nda uzaktan öğretimi engelli öğrencilere erişilebilir kılmak için gerekli önlemlerin alınması ile ilgili tekliflere de yer verildi.
Global Salgın sürecinde engelli öğrencilere yönelik olarak alınan önlemleri ve mevcut durumu kıymetlendirmek üzere YÖK Engelli Öğrenci Çalışma Kümesi bir anket düzenledi. Engellilerin önlisans, lisans ve lisansüstü eğitimlerde karşılaştıkları zahmetleri göz önünde bulundurarak her seviyedeki eğitimlerine yönelik mevzuat çalışmaları yapmaya devam ediyoruz.”
Geldiğimiz noktada yer erişilebilirliği konusunda pek çok üniversitede gelişme kaydedilmiş olmakla birlikte eğitimin ve program içeriklerinin farklı mani kümesindeki öğrenciler için erişilebilir olması için daha fazla uğraş gösterilmesi gerektiğinin altını çizen YÖK Lideri Saraç, Türk yükseköğretim sisteminin özel öğrencilerimiz için her açıdan manisiz eğitim ortamını sağlayacağı ve yerleşke ömrüne dahil edeceği inancına sahip olduğunu belirterek konuşmasını tamamladı.
Lider Saraç’ın akabinde konuşan Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık ise toplum olarak farkındalık ne kadar artırılırsa, daha fazla engelli vatandaşın okulla buluşacağını ve bina ve kaldırımlar ile park ve bahçelerin herkes için ortak hayat alanlarına dönüşeceğinin altını çizdi. YÖK tarafından 2018’de başlatılan ve 41 üniversiteye verilen “Engelsiz Program Nişanı” uygulamasında, sayının geçen yıl 116’ya yükselmesini takdirle karşıladığını söyleyen Yanık, “2023 gayeleri doğrultusunda, inşallah bu nişanı almayan üniversitemizin kalmayacağına yürekten inanıyorum. Engelli bireylerin hayallerinin önündeki mahzurları kaldırmak, onlara manisiz ufuklar sunmak öncelikli amacımızdır.” tabirini kullandı. Bakan Yanık, son olarak, üniversiteler dahil, kamu kurum ve kuruluşlarını teknik ve mali istikametten bakanlık olarak desteklemeyi sürdüreceklerini lisana getirerek konuşmasını tamamladı.
Konuşmaların akabinde mükafatlar hakkında bilgilendirme yapmak üzere YÖK Engelli Öğrenci Çalışma Kümesi Yürütücüsü ve YÖK Yürütme Konseyi Üyesi Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan bir sunum gerçekleştirdi.
Sunumun akabinde Sayın Bakan ve Sayın YÖK Lideri 2021 yılı Manisiz Üniversite Mükafatlarını kazanan yükseköğretim kurumlarını açıkladı.
– Ödüllere bu yıl da üniversitelerden ağır ilgi gösterildi
“Yeni YÖK” tarafından 2018 yılından bu yana klasik olarak verilen mükafatların dördüncüsü, her yıl olduğu üzere bu yıl da üniversiteler tarafından ağır ilgi gördü. 2021 yılı için 12-19 Nisan 2021 tarihleri ortasında sıhhat, mühendislik, özel eğitimin yanı sıra mimarlık üzere farklı alanlardan ve üniversitelerden akademisyenlerin iştirakiyle 7 farklı Panelde 114 üniversiteden 837 Bayrak başvurusu, 21 üniversiteden 108 Program Nişanı başvurusu değerlendirilmeye alındı.
– “Engelsiz Üniversite Bayrakları“ ve “Engelsiz Program Nişanı”
Manisiz Erişim ve Manisiz Eğitim temalarıyla düzenlenen merasimde, yükseköğretim kurumlarına “Mekanda Erişebilirlik”, “Eğitimde Erişebilirlik” ve “Sosyo-Kültürel Faaliyetlerde Erişilebilirlik” olmak üzere 3 kategoride “Engelsiz Üniversite Bayrakları” ile farklı engelli kümelerine erişilebilir kılan üniversitelerin ilgili programlarına “Engelsiz Program Nişanı” verildi.
3 farklı kategoride “Engelsiz Üniversite Bayrakları” verildi
Manisiz Üniversite Bayrak mükafatları kapsamında:
“Mekanda Erişilebilirlik Bayrağı”(Turuncu Bayrak) için 197 müracaat alınırken, 52 üniversiteye toplamda 129 Turuncu Bayrak verildi.
“Eğitimde Erişilebilirlik Bayrağı”(Yeşil Bayrak) için 21 müracaat alınırken, bu müracaatlar sonucunda 14 üniversiteye toplamda 30 yeşil bayrak verildi.
“Sosyo-Kültürel Faaliyetlerde Erişilebilirlik Bayrağı”(Mavi Bayrak) için yapılan toplam 24 müracaat sonucunda 6 üniversiteye toplamda 9 mavi bayrak verildi.
“Engelsiz Program Nişanı” Programlarını farklı engelli kümelerine erişilebilir kılan üniversitelerin ilgili programlarına verilen “Engelsiz Program Nişanı” için 21 Üniversiteden 108 müracaat sonucunda 2 üniversiteden 7 programa Manisiz Program Nişanı verildi.
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi 10 bayrak mükafatı ile en çok bayrak mükafatı alan üniversite olurken, Aksaray ve Harran Üniversiteleri 9’ar bayrak mükafatı ile ikinci, İstanbul ve Yozgat Bozok Üniversiteleri ise 8’er bayrak mükafatı ile üçüncü sırada yer aldı.
Eğitimde erişilebilirlik kategorisinde en çok bayrağı İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyokültürel faaliyetlerde erişimde ise en çok bayrağı İstanbul Üniversitesi aldı.
Haber7
